W Światowy Dzień Cukrzycy razem z nami „zbiegnij” prediabetes!
Prawie 5 mln Polaków jest o krok od zachorowania na pełnoobjawową cukrzycę typu 2, czyli ma stan przedcukrzycowy („prediabetes”). Dobra wiadomość jest taka, że wczesne rozpoznanie i zmiana stylu życia mogą uratować nas przed „epidemią XXI”. W Światowy Dzień Cukrzycy wszystkim pacjentom polecamy skorzystanie z Pakietu cukrzycowego.
Czym jest prediabetes?
Jak sama nazwa wskazuje stan przedcukrzycowy to stan wysokiego ryzyka cukrzycy typu 2, pierwszej choroby niezakaźnej uznanej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za epidemię. Już w tej chwili choruje na nią 537 mln mieszkańców naszego globu, a przewiduje się, że w 2030 r. liczba pacjentów wzrośnie do 643 mln. W naszym kraju z cukrzycą żyje ok. 3 mln Polaków, z czego milion o tym nie wie.
Aktualnie mianem „prediabetes” określa się dwie sytuacje kliniczne, u podłoża których leży podwyższony poziom glukozy we krwi:
- nieprawidłową glikemię na czczo, którą rozpoznaje się, kiedy glikemia oznaczona w osoczu krwi żylnej (a więc nie w krwi włośniczkowej glukometrem) wynosi 100-125 mg/dl (wartość ≥ 126 mg/dl jest charakterystyczna dla cukrzycy),
- nieprawidłową tolerancję glukozy diagnozowaną za pomocą doustnego testu obciążenia glukozą. Jeśli w 120 minucie po wypiciu szklanki wody zawierającej rozpuszczone 75 g glukozy, stężenie glukozy w osoczu krwi żylnej osiągnie wartość 140–199 mg/dl, to rozpoznaje się nieprawidłową tolerancję glukozy (wartość glikemii ≥ 200 mg/dl wskazuje na obecność cukrzycy).
Dotychczasowe badania wykazały, że o ile nieprawidłowa glikemia na czczo częściej dotyczy osób młodszych z otyłością brzuszną, o tyle nieprawidłową tolerancję glukozy zwykle rozpoznaje się u starszych pacjentów. Oba wymienione typy stanu przedcukrzycowego mogą występować jednak równocześnie.
Zarówno występowanie nieprawidłowej glikemii na czczo, jak i nieprawidłowej tolerancji glukozy jest bardzo dobrym wskaźnikiem zagrożenia cukrzycą typu 2. Wykazano, że w ciągu 6–8 lat u jednej trzeciej pre-diabetyków rozwinie się pełnoobjawowa choroba, u jednej trzeciej dojdzie do normalizacji gospodarki węglowodanowej, a kolejna jedna trzecia nadal będzie się charakteryzować nietolerancją glukozy.
Grupy ryzyka?
Podobnie jak pełnoobjawowa cukrzyca, tak stan przedcukrzycowy nie ma wieku ani płci. Pre-diabetykiem może być dwudziestolatek u progu życia, osoba w kwiecie wieku, jak i jesieni życia. Jednym z najważniejszych czynników ryzyka jest nadwaga i otyłość. Przy czym znaczenie ma nie tylko liczba kilogramów na wadze (BMI ≥ 25 kg/m2), ale i obwód pasa. W przypadku kobiet wartość graniczna, której nie powinniśmy przekroczyć to 80 cm, w przypadku mężczyzn 94.
W grupie ryzyka znajdują się także wszyscy powyżej 45 r.ż., mający chorych na cukrzycę w rodzinie i pacjenci z chorobami układu krążenia (nadciśnienie tętnicze) czy zaburzeniami gospodarki lipidowej. Na stan przedcukrzycowy narażone są również kobiety, które przebyły cukrzycę ciążową, urodziły dziecko o masie urodzeniowej powyżej 4000 g, jak i chorujące na zespół policystycznych jajników.
Co ważne podobnie jak cukrzyca, nazywana „cichym zabójcą”, stan przedcukrzycowy ma często bezobjawowy przebieg. Wśród sygnałów alarmowych wymienia się senność, znużenie, osłabienie, napady głodu po posiłku, nerwowość, nadmierną potliwość, zawroty głowy. Wymienionych objawów nigdy nie powinniśmy bagatelizować – im wcześniej rozpoznamy zaburzenia gospodarki węglowodanowej i wdrożymy odpowiednie postępowanie, tym skuteczniej zapobiegniemy rozwojowi groźnych powikłań charakterystycznych dla cukrzycy. Zwłaszcza, że już u pre-diabetyków występują cechy uszkodzenia naczyń krwionośnych typowe dla długotrwałe utrzymującej się hiperglikemii. Charakteryzują się również zwiększonym ryzykiem chorób układu sercowo-naczyniowego takich jak: nadciśnienie tętnicze czy choroba niedokrwienna serca.
Dla siebie i dla bliskich
Co każdy z nas może zrobić, żeby odsunąć od siebie widmo cukrzycy typu 2? Po pierwsze: sprawdzić, czy jest pre-diabetykiem. Dlatego zachęcamy wszystkich pacjentów CM WUM do wykonania Pakietu cukrzycowego , który obejmuje 6 badań laboratoryjnych (Glukoza, HbA1c, Mocz, Kreatynina, Lipidogram, Albuminy w moczu) i konsultację lekarską z diabetologiem w celu omówienia ich wyników. Opracowany przez nas zestaw badań ma zastosowanie w rozpoznaniu stanu przedcukrzycowego i cukrzycy, a także monitorowaniu przebiegu leczenia choroby. Przydatny jest tak że w ocenie ryzyka powikłań takich jak: miażdżyca czy choroby nerek.
A co, jeśli okaże się, że należymy do pre-diabetyków? Tylko spokojnie – eksperci zgodnie podkreślają, że stan przedcukrzycowy nie jest wyrokiem – w odróżnieniu od cukrzycy to stan odwracalny, ale nie ma na co czekać. Tym, co pozwoli Ci – a właściwe nam, czyli Tobie i naszemu specjaliście, cofnąć prediabetes są zdrowa dieta, aktywność fizyczna, edukacja i konsekwencja w przestrzeganiu zaleceń.
Zmianę stylu życia warto zacząć od modyfikacji nawyków żywieniowych – zgodnie z zaleceniami Talerza Zdrowego Żywienia połowę tego, co jemy, powinny stanowić warzywa i owoce. W naszej diecie nie może też zabraknąć pełnoziarnistych produktów zbożowych, chudego nabiału (kefir, jogurt, maślanka), nasion roślin strączkowych i tłustych ryb morskich. Tłuszcze zwierzęce powinniśmy zastąpić roślinnymi, czyli oliwą z oliwek, olejem lnianym i olejem rzepakowym. Komponując codzienne menu warto pamiętać o regularności posiłków, różnorodności produktów spożywczych i indeksie glikemicznym (IG) przygotowywanych dań. Idealną przekąska dla pre-diabetyka będzie garść orzechów (pestek dyni, nasion słonecznika), słupki marchewki lub plasterki ogórka z hummusem czy pieczona cieciorka w przyprawach i oliwie. Z diety należy wykluczyć cukier, słodycze i słodzone napoje. Jeśli chodzi o sól, to warto ograniczyć jej spożycie do 5 g dziennie (jedna łyżeczka). Należy pamiętać także o piciu odpowiedniej ilości wody i unikaniu używek (palenie papierosów, alkohol).
Nieodłączną część „planu ratunkowego” stanowi regularna aktywność fizyczna, która dotleni nasz organizm, poprawi kondycję, wspomoże pracę układu krwionośnego i pozwoli nam zredukować tkankę tłuszczową. Polecane są marszobiegi, nordic-walking, jogging, jazda na rowerze, pływanie i gimnastyka. U osób z nadwagą i otyłością ważnym elementem terapii powinna być redukcja masy ciała. Zalecane tempo utraty masy ciała powinno wynosić od 0,5 kg do 1 kg na tydzień. O tym, że mniejszy obwód w pasie, to mniejsze ryzyko czarno na białym przekonują wyniki dotychczasowych badań. Dane DPP (Diabetes Prevention Program) dowodzą, że każdy kilogram wagi mniej zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy w przyszłości o 16 proc.! Zmiana stylu życia jesz szczególnie korzystna dla osób po 60 r.ż. zmniejszając ryzyko wystąpienia pełnoobjawowej choroby o 71 proc.!
Już na koniec pamiętajmy, że o ile stan przedcukrzycowy najczęściej ma charakter odwracalny, to cukrzyca już nie i w Światowy Dzień Cukrzycy po prostu sprawdźmy poziom cukru we krwi.
