Dorosły „w starciu” z pneumokokiem, czyli dlaczego warto się zaszczepić?
Na pewno o niej słyszałeś i wiesz, że zagraża dzieciom. Prawda jest jednak taka, że dwoinka zapalenia płuc, potocznie nazywana pneumokokiem, również życie dorosłego potrafi wywrócić do góry nogami. Scenariuszy zakażenia jest naprawdę wiele, ale możemy ich uniknąć wybierając szczepienie ochronne…
Co musisz wiedzieć o Streptococcus pneumoniae?
Pneumokok to nic innego jak bakteria Gram-dodatnia, wytwarzającą otoczkę polisacharydową, która z jednej strony ułatwia jej „wymykać się” spod kontroli naszego układu odpornościowego, a z drugiej determinuje cechy jej zjadliwości. Do zakażeń pneumokokowych dochodzi drogą kropelkową i przez kontakt bezpośredni. I uwaga: źródłem zakażenia są nie tylko osoby z objawami, ale także bezobjawowi nosiciele, których nie brakuje. Szacuje się, że nawet 60 proc. dzieci uczęszczających do żłobka lub przedszkola może mieć bakterie w nosogardle i narażać innych na zakażenie.
Chociaż zakażenia pneumokokami występuje we wszystkich grupach wiekowych, to szczególnie narażone są małe dzieci poniżej 2 r.ż. i osoby dorosłe powyżej 65 lat. O ile w przypadku dzieci pneumokoki są najczęstszą przyczyną zapalenia ucha środkowego, to u osób dorosłych najczęstszą postacią choroby pneumokokowej jest pozaszpitalne pneumokokowe zapalenie płuc. W ¼ przypadkach ma ono charakter inwazyjny, co oznacza, że wiąże się z hospitalizacją, ciężkim przebiegiem, ryzykiem długoterminowych powikłań, a także zgonu. Świadczą o tym statystyki – zapalenie płuc, za które najczęściej odpowiadają pneumokoki, jest czwartą przyczyną zgonów w populacji osób powyżej 65. r. ż.
Jak przebiega zakażenie pneumokokami?
Potencjalnych scenariuszy jest wiele – pneumokokowe zapalenie płuc może rozwinąć się bardzo szybko i mieć dynamiczny przebieg. Możesz mieć wysoką gorączkę (ponad 40℃), nasilający się kaszel z wykrztuszaniem początkowo rdzawej, potem ropnej plwociny, przyśpieszony oddech i trudności w oddychaniu. Odczuwać dreszcze i ból w klatce piersiowej.
U chorych w wieku podeszłym pneumokokowe zapalenie płuc może przebiegać skąpoobjawowo, bez gorączki, a podstawowymi objawami mogą być osłabienie, pogorszenie kontaktu, zaburzenia świadomości, zespół majaczeniowy i odwodnienie.
Jeśli chodzi o konsekwencje zdrowotne pneumokokowego zapalenia płuc to mogą mieć zarówno przejściowy, jak i długofalowy charakter. W niektórych przypadkach utrzymują się do końca życia. U pacjentów, którzy przeszli chorobę obserwuje się zwiększone ryzyko hospitalizacji, zaostrzenie choroby podstawowej, zwiększone ryzyko choroby sercowo-naczyniowej (zarówno wśród osób, które chorowały, jak i osób u których choroba nie występowała wcześniej). Wysokie jest także prawdopodobieństwo wystąpienia ponownego epizodu pneumokokowego zapalenia płuc, ponownej hospitalizacji i obniżonej jakości życia.
Kto powinien pomyśleć o szczepieniu przeciw pneumokokom?
Program Szczepień Ochronnych (PSO) na rok 2023 zaleca szczepienie ochronne przeciw pneumokokom osobom dorosłym powyżej 50. r. ż., a także pacjentom należącym do grup ryzyka w tym:
– dorosłym z przewlekłą chorobą serca, przewlekłą chorobą płuc, przewlekłą chorobą wątroby, (również z marskością wątroby), przewlekłą chorobą nerek i zespołem nerczycowym, cukrzycą,
– dorosłym z wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego, implantem ślimakowym,
– dorosłym z anatomiczną lub czynnościową asplenią: sferocytozą i innymi hemoglobinopatiami, z wrodzoną i nabytą asplenią,
– dorosłym z zaburzeniami odporności: wrodzonymi i nabytymi niedoborami odporności, zakażeniem HIV, białaczką, chorobą Hodgkina, uogólnioną chorobą nowotworową związaną z leczeniem immunosupresyjnym, w tym przewlekłą steroidoterapią i radioterapią, szpiczakiem mnogim,
– osobom uzależnionym od alkoholu, palącym papierosy.
Co ważne: szczepienie nie ma charakteru sezonowego – możemy szczepić się przez cały rok.
Od 1 stycznia 2022 r. szczepionka Prevenar 13 (PCV13), zapewniającą ochronę przeciwko 13 serotypom bakterii Streptococcus pneumoniae, jest refundowana na poziomie 50 proc. dla osób powyżej 65. r. ż. ze zwiększonym (od umiarkowanego do wysokiego) ryzykiem choroby pneumokokowej. Więcej informacji o tym, jak skorzystać z refundacji znajdziesz na stronie szczepienia.pzh.gov.pl kliknij TUTAJ
Jak wygląda schemat szczepienia przeciw pneumokokom?
Szczepienia osób dorosłych z grup ryzyka realizowane są w schemacie 1 dawka szczepionki skoniugowanej PCV13 oraz 1 dawka szczepionki polisacharydowej PPSV23 w odstępie przynajmniej 8 tygodni. Alternatywnie można podać 1 dawkę szczepionki skoniugowanej PCV20. Natomiast szczepienia u osób w wieku 65 lat i starszych realizowane są w schemacie 1 dawka szczepionki skoniugowanej PCV13 oraz 1 dawka szczepionki polisacharydowej PPSV23, w odstępie przynajmniej 1 roku. Alternatywnie można podać 1 dawkę szczepionki skoniugowanej PCV20. Już niedługo wszystkie szczepionki przeciw pneumokokom będą dostępne w Centrum Medycznym WUM.
